Một trong những kỹ năng quan trọng nhất cần có ở những dịch giả lại gần như chưa bao giờ được nhắc tới: Sự sáng tạo, tức là khả năng tái hiện lại các khái niệm theo một cách thức mới.
Một khi bạn làm việc trong ngành dịch vụ dịch thuật một thời gian, có một thuật ngữ mà bạn sẽ luôn gặp đó là: Dịch sáng tạo (transcreation). Tất cả chúng ta đều là những con mọt chữ nghĩa trong ngành này, vì thế lúc nào chúng ta cũng thích phát minh ra những thuật ngữ mới. Dịch sáng tạo là sự kết hợp giữa dịch thuật và sáng tạo, và đang ngày càng chiếm được cảm tình của các công ty dịch thuật cũng như khách hàng bởi họ tin rằng trong nhiều trường hợp, dịch sáng tạo mô tả chính xác hơn về công việc mà những dịch giả chuyên nghiệp thực sự làm. Bất kỳ dự án dịch thuật nào cũng yêu cầu không chỉ sự thông thạo hai ngôn ngữ mà còn cả khả năng tái tưởng tượng các khái niệm và câu cú để chúng tiếp tục có ý nghĩa. Có thể nhắc đến một lập luận xưa về dịch thuật như sau: Bạn không muốn bản dịch nghĩa đen, bạn muốn một bản dịch giữ lại được ý nghĩa, văn phong và giọng điệu của bản gốc.
Điều đó đòi hỏi sự sáng tạo, nhưng sự sáng tạo – nhất là khi viết – không bao giờ được đề cập đến khi thảo luận về các yêu cầu trình độ của một người muốn làm trong ngành dịch thuật. Tất cả những gì bạn nghe đến chỉ là sử dụng ngôn ngữ lưu loát, tập trung vào phát ngôn gốc, và đương nhiên là thân thuộc với nhiều công cụ như các cuốn từ điển và tài liệu tham khảo, hay những gói phần mềm hỗ trợ hiện đại. Nhưng sự sáng tạo đóng vai trò hết sức cần thiết trong bất cứ dự án dịch thuật nào.
Tất cả các dự án dịch thuật đều là dịch thuật sáng tạo.
Khẳng định rằng mọi dự án dịch thuật đều là “dịch thuật sáng tạo” là đúng. Khi bạn đọc văn bản gốc và suy nghĩ cách truyền tải nó sang ngôn ngữ đích, bạn sẽ lọc tất cả các thành phần của văn bản – giọng điệu, nghĩa đen, văn phong, mục đích- và tái tạo lại chúng trong một ngôn ngữ mới. Chỉ vì mục đích sáng tạo của bạn là để bản dịch càng sát với bản gốc càng tốt không có nghĩa là bạn đang không sáng tạo.
Hãy xem xét một thử thách dành cho một cậu học sinh như sau: “Đọc một bài thơ ngắn, và sau đó viết bài thơ của riêng em theo phong cách tương tự, về cùng chủ đề, với nghĩa tổng thể tương tự.” Không nghi ngờ gì, đó là một hành động sáng tạo, cho dù đúng là bạn lấy tất cả ý tưởng hay thậm chí cấu trúc từ bản gốc sang.
Viết sáng tạo
Khía cạnh này của dịch thuật hiện ra rõ ràng nhất khi dự án dịch thuật của bạn có liên quan đến dịch văn xuôi hay những văn bản giàu tính biểu đạt, trái ngược với văn bản học thuật hay kỹ thuật. Khi dịch các khẩu hiệu quảng cáo, truyện viễn tưởng hay bài phát biểu, bạn phải dồn hết khả năng viết lách và sử dụng toàn bộ các cơ “sáng tạo” của mình, nhất là khi kết hợp ngôn ngữ bạn đang làm việc cùng không phải lúc nào cũng khiến công việc của bạn trở nên dễ dàng, và bạn nhận thấy mình phải tái tạo lại những thành ngữ hay cụm từ đầy màu sắc và tính biểu đạt trong ngôn ngữ gốc nhưng lại chẳng có tương đương trong ngôn ngữ đích.
Dịch giả có nên được gọi là Dịch giả sáng tạo không? Tôi sẽ không đi xa đến vậy: bản thân từ “sáng tạo” đã chứa trong nó hàm ý về sự nguyên bản, tức là không phù hợp khi nói đến việc bạn đang phác thảo lại nội dung dựa trên một tài liệu gốc nguyên bản. Nhưng không cần thắc mắc quá nhiều về việc sáng tạo thực sự là một phần của công việc dịch thuật, và nếu bạn thiếu chút sáng tạo đó, bạn sẽ không cảm thấy dễ chịu trong ngành này, bởi nó luôn là kỹ năng được yêu cầu nếu muốn thực sự thành công.
DỊCH TIẾNG là một trong số những nhà cung cấp dịch vụ dịch thuật hàng đầu tại Hà Nội. Ngoài ra, công ty còn cung cấp dịch vụ dịch thuật đối với hơn 20 loại ngôn ngữ khác nhau. Công ty Dịch Tiếng đáp ứng nhu cầu dịch thuật tài liệu kỹ thuật, pháp lý, học thuật, y học và marketing, cùng nhiều loại tài liệu khác. Quý khách hàng vui lòng tham khảo thêm thông tin trên website https://www.dichthuattieng.com.vn/ hoặc liên hệ hotline +84 934 425 988.