Như các nhà hậu hiện đại luôn nói với chúng ta, ngôn ngữ là một thứ rất khó nắm bắt. Ý nghĩa chính xác của từ ngữ có thể thay đổi liên tục thay vì cố định mọi lúc mọi nơi. Nếu bản chất khó nắm bắt của ngữ nghĩa là một vấn đề khi sử dụng chỉ một ngôn ngữ, thì với các dịch giả chuyên nghiệp hay những người đang nghiên cứu ngôn ngữ nước ngoài hoặc học một ngoại ngữ, vấn đề càng tăng gấp nhiều lần. Khi làm việc với nhiều ngôn ngữ, duy trì nghĩa của những từ khó nắm bắt ý nghĩa thực sự cũng khó như trượt băng. Dưới đây là một số khía cạnh dễ bị dịch thuật sai trong ngôn ngữ:
Dịch thuật và những ngoại lệ
Bạn đã bao giờ thử dịch một văn bản tiếng Anh sang ngôn ngữ mẹ đẻ của mình chưa? Dịch ngược lại thì sao? Bạn thấy cái nào khó hơn?
Trong ngành công nghiệp dịch thuật, “quy trình chuẩn” là chỉ dịch từ ngôn ngữ thứ hai sang ngôn ngữ thứ nhất, tức là dịch từ ngoại ngữ sang tiếng mẹ đẻ, không phải là chiều ngược lại. Ví dụ, một người bản địa nói tiếng Việt bản địa luôn chỉ dịch tài liệu tiếng Anh sang tiếng Việt. Tuy nhiên, không phải lúc nào mọi chuyện cũng diễn ra theo cách đó, và điều đó dẫn đến không ít lần xuất hiện những bản dịch kỳ quặc.
Các kỹ năng của một dịch giả giỏi
Theo thời gian, các công cụ, công nghệ và kỹ thuật dịch thuật đã thay đổi rất nhiều. Dịch giả ngày nay cần là bậc thầy về nhiều kỹ năng để đáp ứng các yêu cầu cơ bản của ngành. Chỉ có kỹ năng ngôn ngữ không còn đủ để phục vụ mục đích này. Dưới đây là một số phẩm chất mà một dịch giả giỏi cần có để bảo đảm thực hiện thành công dự án dịch:
Tầm quan trọng của tiếp xúc ngôn ngữ trong dịch thuật
Ngày nay, chúng ta nhìn chung cho rằng những quốc gia khác nhau sử dụng ngôn ngữ khác nhau. Một số quốc gia có một ngôn ngữ chính được sử dụng rộng rãi khắp cả nước, ví dụ như ở Mỹ, tiếng Anh là ngôn ngữ chủ đạo. Tuy nhiên, ở nhiều nơi khác trên thế giới, nhiều ngôn ngữ được sử dụng song song trong cùng một quốc gia. Thụy Sĩ là một ví dụ: tại đây, người dân sử dụng cả 4 ngôn ngữ là tiếng Pháp, tiếng Đức, tiếng Ý và tiếng Romansh.
Ba cách tiếp cận dịch vụ dịch thuật mới qua nghiên cứu ngôn ngữ học
Dịch vụ dịch thuật rất cần nhận thức về nghiên cứu ngôn ngữ học, môn khoa học mô tả và giải thích bản chất của ngôn ngữ loài người. Ngôn ngữ học nghiên cứu rất nhiều khía cạnh, bao gồm các ngôn ngữ trên thế giới có điểm gì chung, và chúng khác nhau như thế nào. Ngôn ngữ học cũng xem xét phương ngữ và diễn ngôn, và có thể được nghiên cứu bằng hai cách tiếp cận: hình thức và chức năng.
Hiểu về người viết và người đọc khi cung cấp dịch vụ dịch thuật
Dịch vụ dịch thuật giúp mọi người hiểu được ý nghĩa của một văn bản viết. Vì vậy các dịch giả giống như cầu nối truyền tải những gì người viết muốn nói tới người đọc. Họ là những người truyền tin, mang thông điệp từ người viết tới người đọc.
Tuy nhiên, nếu bạn đã từng nhận được thông điệp từ một người nào đó, bạn sẽ nhận thấy đôi khi nội dung thông điệp sẽ biến đổi trong quá trình truyền tin. Hay nói cách khác, thông tin sẽ có khả năng rơi vào tình trạng “tam sao thất bản”.
Tầm quan trọng của phép đảo trật tự từ, ngữ cảnh và vay mượn trong dịch thuật
Bạn đã bao giờ thử dịch thuật một thứ gì đó cho ai đó chưa? Nếu vậy, bạn sẽ thấy bản dịch đầu tiên sẽ rất vụng về. Ban đầu, bộ não của chúng ta luôn đi theo hướng dịch từng từ một, nhưng do các ngôn ngữ khác nhau có ngữ pháp và các thành ngữ khác nhau, dẫn đến việc sẽ có những điểm trong bản dịch không được xuôi. Một số cụm từ có thể được dịch thuật chính xác, nhưng những cụm từ còn lại thì phức tạp hơn. Một dịch giả có thể làm gì để giải quyết vấn đề này?
Mối quan hệ giữa dịch thuật và từ nguyên học
Từ “từ nguyên” (etymology) xuất phát từ tiếng Hy Lạp: “etymon” có nghĩa là “đúng nghĩa” và “logia” có nghĩa là “nghiên cứu”. Tuy nhiên, từ nguyên không có nghĩa là việc nghiên cứu ý nghĩa thực sự của từ. Thay vào đó, nó đề cập đến nghiên cứu lịch sử về sự hình thành một từ ngữ cụ thể, và rất có ích với việc cung cấp dịch vụ dịch thuật.
Dùng lại nội dung trong dịch thuật
Dùng lại nội dung trong dịch thuật
Dùng lại văn bản và bản dịch có thể giúp bạn tiết kiệm rất nhiều tiền bạc và thời gian. Có rất nhiều văn bản xung quanh chúng ta. Các công ty dịch dịch rất nhiều văn bản cho các mục đích khác nhau và những văn bản này thay đổi liên tục. Sự thay đổi này là cần thiết cho doanh nghiệp phát triển, nhưng điều này có liên quan gì tới dịch thuật? Nếu doanh nghiệp của bạn đang kinh doanh ở cấp độ quốc tế, thì điều này có ý nghĩa rất lớn.
Tầm quan trọng của diễn giải trong dịch thuật ngôn ngữ
Tầm quan trọng của diễn giải trong dịch thuật ngôn ngữ
Trong suốt chiều dài lịch sử, có rất nhiều lỗi dịch thuật xảy ra, chủ yếu liên quan đến các công ty muốn bán sản phẩm của mình sang nước khác. Một trong những lỗi dịch thuật hài hước đã xuất hiện khi Coca-Cola bắt đầu bán hàng ở Trung Quốc.